In het betoverende land Mozambique, verscholen te midden van de omarming van de natuurlijke pracht, lag eeuwenlang een verborgen schat te sluimeren. Het was het jaar 2001 toen de eerste glimmers van deze schat uit de aarde tevoorschijn begonnen te komen, gevangen in de handen van hen die onvermoeibaar zijn betovering zochten. Deze schat, een koperhoudende toermalijn, droeg in zich een geheim dat jaren zou vergen om volledig te ontrafelen.

Bij de aanvankelijke ontdekking in 2001 bleef de ware aard van deze toermalijn gehuld in mysterie. Terwijl diens adembenemende schoonheid voor eenieder zichtbaar was die er een blik op wierp, werd pas in het jaar 2003 het aanwezige koper binnenin diens kristalrooster onthuld. Als een goed bewaard geheim, werd de Cu-inhoud (koperinhoud) pas na enige tijd erkend. En pas in 2005 werd deze toermalijn, afkomstig uit Mozambique, wijdverspreid verkocht, met vermelding van zijn geboorteplaats.

Dit alles ontsproot uit alluviale afzettingen, verspreid over een gebied van ongeveer 3 km² nabij Mavuco, in het oostelijke deel van het Alto Ligonha-pegmatietdistrict. Hier kwam het grootste deel van de productie voort uit ambachtelijke mijnbouw, waarbij handgereedschap werd gebruikt om tot wel 5 meter aan bovenliggend gesteente te verwijderen om de toermalijnhoudende laag te bereiken.

De stenen vertoonden een breed scala aan kleuren, vaak variërend van roze naar paars, violet naar blauw, en blauw naar groen of geelgroen. Door warmtebehandeling van vrijwel alle stenen, behalve de groen-geelgroene varianten, ontstonden doorgaans Paraíba-achtige blauw-groene tinten. Dit gebeurde door het verminderen van absorptie rond ~520 nm, veroorzaakt door de aanwezigheid van Mn3+.

De gemologische eigenschappen waren typerend voor koperhoudende toermalijn, vergelijkbaar met het materiaal uit Brazilië en Nigeria. De meest voorkomende insluitsels bestonden uit gedeeltelijk geheelde breuken en langwerpige holle buizen. Met uitzondering van sommige groen-geelgroene stenen hadden de onderzochte toermalijnen relatief lage kopergehaltes en zeer kleine hoeveelheden ijzer en titanium.

De toekomst beloofde verandering, want men verwachtte dat gemechaniseerde mijnbouw de productie uit dit gebied in de nabije toekomst zou vergroten. Zo zou het verhaal van de koperhoudende toermaline uit Mozambique zich blijven ontvouwen, als een kostbaar hoofdstuk in de geschiedenis van edelstenen en de menselijke drang naar ontdekking.